Witamy, jesteśmy uczniami Zespołu Szkół Ekonomiczno Technicznych w Gliwicach-Sośnicy. Uczęszczamy do klasy III i postanowiliśmy zebrać obszerną historię naszej placówki, aby każdy miał szansę się z nią zapoznać. Na początek przedstawiamy Wam krótki zarys historyczny naszej dzielnicy -  Sośnicy, gdzie znajduje się nasza szkoła.

Sośnica - od 1927 r. jedna z dzielnic miasta Gliwice - posiada ciekawą, liczącą blisko siedem wieków historię. Jako wieś powstała w drugiej połowie XIII wieku, na prawie niemieckim. Założył ją wrocławski biskup Tomasz, któremu książę opolski Władysław wydał w 1260 r. akt zezwalający na kolonizację Biskupic i okolicy. Wieś obejmowała zasięgiem tereny obcej dzielnicy Gliwic oraz część obszaru Maciejowa. Z nim też od strony północnej połączona była drogą - jedyną przystosowaną wówczas do ruchu środkami komunikacyjnymi, która do dziś istnieje. Od zachodu wiodła droga do Gliwic, od wschodu zaś do Zabrza, z którym od samego początku przez całe stulecia Sośnica związana była administracyjnie, parafialnie, kulturalnie   i gospodarczo.

Nazwa Sośnica pojawiła się w dokumentach kurii wrocławskiej w pierwszych latach XIV w. Swe pochodzenie zawdzięcza rosnącym wokół lasom sosnowym. Podstawowym zajęciem ludności było rolnictwo i hodowla bydła. Zarówno we wsi, jak i w całej okolicy uprawiano głównie chmiel do produkcji piwa. Stanowił on obok bydła, ryb, i drewna - ważny przedmiot handlu.

Zasadnicza Szkoła Górnicza przy kopalni „Sośnica”

Przy kopalni „Sośnica” utworzono w 1945 roku trzyletnią Szkołę Dokształcającą Zawodową nr 1. Od 21 listopada naukę w szkole pobierało 25 pracowników młodocianych z kopalń należących do Gliwickiego Zjed­noczenia Przemysłu Węglowego: „Bielszowice”, „Gliwice”, „Makoszowy” i „Soś­nica”. Wykładowcami byli początkowo pracownicy administracyjno-techniczni ko­palni, pełniący obowiązki w niepełnym wymiarze godzin. Uczniowie otrzymywali wynagrodzenie dniówkowe, deputat węglowy i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy w górnictwie. Lekcje odbywały się codziennie, w godzinach 14.00-20.00, po przepracowanej dniówce, w przystosowanym do tego celu pomieszczeniu na parterze, jednego z budynków byłej fabryki chemicznej, przeznaczonym w okresie międzywojennym na dom noclegowy dla pracowników kopalni. Po 1945 roku na wyższych kondygnacjach tego budynku urządzono biura lokalnej admini­stracji oraz świetlicę. Dydaktykę utrudniał w tym czasie brak jakichkolwiek pomocy szkolnych i podręczników.

Dzięki adaptacji pomieszczeń świetlicy kopalnianej pozyskano drugą salę lekcyj­ną oraz lokale na kancelarię kierownika szkoły i pokój nauczycielski. Ponadto w roku szkolnym 1946/47 oddano do użytku szkolny warsztat mechaniczny ze ślusarnią, warsztatem obróbki mechanicznej i kuźnię. Obiekt ten przygotowany został przez uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu pod kierunkiem kierownika warsztatów - Czesława Bilińskiego.

W roku szkolnym 1947/48 dla młodzieży starszej, sie­demnastoletniej, zorganizowano jednoroczne klasy przysposobienia przemysłowego przygotowujące do pracy w kopalni w charakterze pomocy do urabiania i ładowania węgla. Zajęcia teoretyczne realizowane były dwa dni w tygodniu, kolejne cztery poświęcono zaś praktyce na dole kopalni. Absolwenci rocznych klas przysposobienia przemysłowego zobowiązani byli do dwuletniej pracy w górnictwie. Klasy tego typu istniały w latach 1947-55.

1 września 1947 roku Szkołę Dokształcającą nr 1 przemianowano na trzyletnią Szkołę Przemysłowo-Górniczą Gliwickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Gliwicach-Sośnicy. W ciągu roku szkolnego 1947/48 uruchomiono szkolny warsztat stolarsko-ciesielski, którym kierował doświadczony mistrz i pedagog Robert Dylus. Bazę szkolenia praktycznego wzbogacono ponadto o szkolny warsztat elektryczny. Naukę zorga­nizowano w 14 oddziałach o specjalnościach: górnicza, mechaniczna i elektryczna dla 369 uczniów.

W roku szkolnym 1949/50 przekazano do użytku warsztat mechaniczno-remontowy. Obiekt ten urządzono sposobem gospodarczym, przy udziale uczniów i nauczycieli praktycznej nauki zawodu.

1 września 1950 roku przeobrażono trzyletnią Szkołę Przemysłowo-Górniczą w dwuletnią Zasadniczą Szkołę Górniczą. Skrócenie cyklu nauczania podyktowane było koniecznością szybszego pozyskania kadr do rozwijających się kopalń. Jedno­cześnie reorganizacja miała na celu wyodrębnienie szkoły z kopalni. Odtąd bowiem ZSG stała się samodzielną jednostką utrzymywaną z budżetu centralnego. Dla uczniów wprowadzono system stypendialny, bezpłatne umundurowanie i zaliczanie jednego roku nauki do wysługi lat z tytułu Karty górnika.

1 marca 1951 roku przystąpiono do budowy sztolni ćwiczebnej w przyszkolnej hałdzie pofabrycznej byłych zakładów chemicz­nych „Ruttgerswerke”. Inicjatorem budowy obiektu był ówczesny kierownik zajęć praktycznych Maksymilian Gwóźdź, zaś wykonawcami - Józef Szulc, nauczyciel zawodu, emerytowany górnik kopalni „Sośnica” oraz uczniowie. Sztolnię ćwiczebną wyposażono na wzór podziemnych wyrobisk w kopalni. Dzięki temu uczniowie, zwłaszcza klas młodszych, mogli wykonywać pod kierunkiem nauczycieli zawodu ćwiczenia wchodzące w zakres robót górniczych.

Od 1951 roku coraz trudniej było o kandydatów do szkoły spośród młodzieży miejscowej. Na wydział mechaniczny i elektryczny przyjęto więc po raz pierwszy dziewczęta. Na skutek dotkliwego braku chętnych do ZSG w roku szkolnym 1952/53 ilość klas zredukowana została do pięciu, zaś liczba uczniów wyniosła 111 osób - najmniej w historii szkoły, której z tego powodu groziła likwidacja. By jej uniknąć konieczna była szeroka akcja propagandowa w szkołach podstawowych na terenie różnych województw w Polsce. 1 września 1954 roku przygotowano pierwszy inter­nat dla uczniów z Opolskiego. Odtąd, co roku w ZSG uczyło się coraz więcej osób spoza naszego województwa.

Od 1959 roku nasiliło się zainteresowanie zawodem górniczym wśród młodzieży szkół podstawowych województwa katowickiego. Organizowano liczne wycieczki do kopalni.

W szkole górniczej urządzano tzw. dni otwarte dla uczniów podstawó­wek, przygotowywano też wystawy obrazujące rozwój i dorobek szkoły oraz impre­zy artystyczno-propagandowe z udziałem jej najlepszych zespołów artystycznych. W rezultacie tych działań zwiększył się napływ młodzieży z Górnego Śląska do szkoły górniczej w Sośnicy.

Kolejna reorganizacja ZSG miała miejsce 30 kwietnia 1958 roku. Szkoła podpo­rządkowana została kopalni. Na początku lat 60. zanotowano wielki postęp w zakresie rozbudowy bazy szkolenia praktycznego. Warsztaty szkolne oferowały dużą pomoc dla kopalni „Sośnica” prowadząc prace remontowo-konserwacyjne w wielu jej oddziałach produkcyjnych.

W 1961 roku, decyzją Międzyokręgowej Sekcji Górniczej w Katowicach, powo­łano przy szkole Międzyszkolny Ośrodek Metodyczny dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu rejonu gliwicko-zabrzańskiego.

W związku z szybkim rozwojem mechanizacji i automatyzacji 30 maja 1963 roku uruchomiono w kopalni Ośrodek Energo-Maszynowy. Uczniowie mogli się w nim zapoznać z budową, działaniem, obsługą i konserwacją maszyn i urządzeń górni­czych. Dwa lata później przekazano szkole część budynku administracyjnego na Polu Wschodnim i adaptowano go na internat o nazwie „Gwarek”. Dwa kolejne piętrowe, murowane budynki: „Olimp” i „Górnik”, zlokalizowane w sąsiedztwie szkoły, otrzymała ona nieco później. W ten sposób wyraźnie poprawiły się warunki bytowe mieszkańców internatu, którzy stanowili wówczas prawie 80% uczniów w szkole.

W latach 1961-68 struktura społeczności uczniowskiej w ZSG wyraźnie się zmieniła - mniej było dzieci chłopów i rzemieślników, coraz więcej z rodzin robot­niczych. Przedłużenie cyklu nauki w szkołach podstawowych do 8 lat spowodowało w 1967 roku znaczny niedobór kandydatów do ZSG. Nabór wykonano zaledwie w 45%. 1 stycznia 1967 r. wprowadzono nowe bodźce honorowe i materialne, które miały ich motywować do postępów w nauce. Dzięki tej zachęcie, już w roku 1968 wzrosło zainteresowanie młodzieży szkołami górniczymi, zwiększając się przez kolejne trzy lata, przy czym około 90% uczniów pochodziło z różnych województw Polski.

W dowód uznania za bardzo dobre wyniki w pracy dydaktyczno-wychowawczej Komitet Opiekuńczy Kopalni „Sośnica” ufundował szkole sztandar. Przekazano go w czerwcu 1968 roku, podczas dorocznego Święta Młodzieży Szkół Górniczych. Natomiast w grudniu 1973 roku przekazano nowy inter­nat dla 330 uczniów.

Znamienny dla szkoły był rok szkolny 1974/75. Uczęszczało do niej 731 uczniów - rekordowa liczba od początku istnienia ZSG. Zmodernizowano ponadto po raz kolejny system kształcenia w szkolnictwie górniczym.

24 stycznia 1975 roku odbyła się uroczystość przekazania szkole hali sportowo-rekreacyjnej, której budowę rozpoczęto pięć lat wcześniej. Do dyspozycji ZSG od­dano również 19 sal lekcyjnych oraz dobrze wyposażone pracownie elektrotechniki, górnictwa, fizyki i rysunku zawodowego wraz ze świetlicą i jadalnią. Tego samego roku szkoła zyskała patrona. Został nim Wiktor Śmiałek, długoletni górnik i działacz ruchu robotniczego.

1 września 1976 roku przeniesiono z ZSG kopalni „Makoszowy” Szkołę Przed­siębiorstwa Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem Przemysłu Węglowe­go do obiektów ZSG kopalni „Sośnica”. W następnym roku zakończono budowę przyszkolnego kompleksu obiektów sportowych. Prace wykonali w czynie społecz­nym uczniowie i pracownicy szkoły.

1 września 1978 roku powołano do życia Zasadniczą Szkołę Zawodową Przed­siębiorstwa Transportu Samochodowego Budownictwa Węglowego w Gliwicach, która funkcjonowała pod wspólnym kierownictwem w obiektach ZSG kopalni „Sośnica”.

W czerwcu 1980 roku ukończono modernizację szkolnej sztolni ćwiczebnej. W ramach tych prac wykonano wyrobisko ścianowe, wyposażono w urządzenia i maszyny oraz wybudowano halę obudów zmechanizowanych.

1 września 1992r. w budynku ZSG naukę rozpoczął pierwszy rocznik Liceum Ekonomicznego.  1 marca 1999r. Liceum Ekonomiczne weszło w skład Zespołu Szkół Ekonomiczno Technicznych. Wydawać by się mogło ze tym samym nastąpił definitywny koniec długiej i bogatej historii szkolnictwa górniczego w  Sośnicy.

Rok 1994 zapisał się modernizacją warsztatów szkolnych. Pomieszczenia po byłej zajezdni autobusów kopalnianych na Polu Wschodnim adaptowano na warsztat ślu­sarski i szatnie. Warsztaty uzyskały własne zasilanie w ciepło. Z inicjatywy dyrekto­ra szkoły 1 września 1994 roku uruchomiono w budynku ZSG Technikum Górnicze dla dorosłych, o trzyletnim cyklu nauczania. Pierwszego roku w dwóch specjalno­ściach: technik mechanik o specjalności eksploatacja maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego oraz technik elektryk - specjalność eksploatacja maszyn i urządzeń elektrycznych górnictwa podziemnego.

Podsumowanie działalności ZSG

15 lipca 1995 roku Zarząd Gliwickiej Spółki Węglowej SA zrezygnował z pro­wadzenia szkoły i zwrócił się do Kuratorium Oświaty w Katowicach z wnioskiem o jej przejęcie z dniem 31 sierpnia 1996 roku.

W okresie 50-letniej działalności Zasadniczą Szkołę Górniczą przy kopalni „Sośnica” ukończyło 5.806 absolwentów. Około 70% z nich całe swoje życie zawo­dowe związało z tą kopalnią, zajmując stanowiska od młodszego górnika do pra­cowników dozoru. Około 20% ukończyło średnie i wyższe szkoły górnicze i stało się członkami kadry kierowniczej. Wielu pełni funkcje sztygarów zmianowych, kie­rowników oddziałów i nadsztygarów.

 

Poniżej przedstawiamy w skrócie dyrektorów oraz ich zasługi

· mgr Józef Ścisło – ówczesnych kierownik ruchu maszynowego kopalni, organizator i pierwszy kierownik szkoły.

· mgr Mieczysław Krasnodębski – oddelegowany z kopalni nadsztygar, pełnił funkcję kierownika szkoły od 1 kwietnia do 31 sierpnia 1946 r.

· mgr Marian Żychiewicz - doświadczony pedagog, w latach 1922-39 inspektor szkolny na terenie Kuratorium Lwowskiego. Objął stanowisko na 12 lat. Za jego kierownictwa zatrudniono w szkole pierwszych etatowych nauczycieli: Henryka Wiśniewskiego i Wacława Todora.

· mgr Tadeusz Jaros – były dyrektor ZSG przy kopalni „Miechowice”, objął kierownictwo naszej szkoły w 1959r. W dwa lata później przeszedł na emeryturę.

· mgr Henryk Koloczek – Za jego kierownictwa, w 1973 roku ZSG kopalni „Sośnica” odznaczona została Złotą Odznaką Zasłużonemu w Rozwoju Woje­wództwa Katowickiego.

· mgr Tadeusz Ramian - stanowisko objął na rok, we wrześniu 1980r. Wcześniej kierownik zajęć praktycz­nych, za którego kadencji urządzona została harcówka dla młodzieży i świetlica - poczekalnia dla uczniów dojeżdżających do szkoły. W 1981r. przeniesiony na własną prośbę do KWK "Pstrowski".

· mgr Alfons Staniczek – długoletni pracownik pedagogiczny szkoły. Funkcję dyrektora przejął 1 września 1981r.

·mgr Tadeusz Jazienicki – dyrektorem został w 1984 roku. Wcześniej był zatrudniony w ZSG jako nauczyciel - od 1.09.1971r.

Dziękujemy za przeczytanie historii naszej wspaniałej szkoły. Bardzo cieszymy się, że mogliśmy spisać i przekazać Wam informacje o przebiegu jej rozwoju.

 

Źródła:

„Historia dzielnicy i kopalni „Sośnica” opracowana z okazji jubileuszu 80-lecia pracy kopalni 1917-1996. – Praca zbiorowa przygotowana przez Kolegium Redakcyjne pod kierunkiem Alfonsa Staniczka.

Wywiad z byłym dyrektorem ZSG mgr Tadeuszem Jazienickim.

 

Kroniki szkolne.

Mariusz Wójtowicz oraz Mateusz Kłos